Bối cảnh Chiến_dịch_Nalchik-Ordzhonikidze

Những thất bại hồi tháng 9 năm 1942 tại khu vực Mozdok - Malgobek có làm sứt mẻ một số lượng đáng kể binh lực và xe tăng của Tập đoàn quân xe tăng 1 (Đức) nhưng không có nghĩa là tướng Ewald von Kleist sẽ chịu rút lui một cách dễ dàng. Ngày 20 tháng 10, Tập đoàn quân xe tăng 1 (Đức) nhận được tăng viện mới gồm Sư đoàn xe tăng 23 và Sư đoàn "F" được điều động từ Hy Lạp đến. Trong đó, Sư đoàn "F" là đơn vị đặc nhiệm chuyên tác chiến trên các vùng hoang mạc, thảo nguyên khô cằn, thiếu nước. Mô hình ban đầu của đội quân này được tướng Hellmuth Felmy đề xướng thành lập từ tháng 5 năm 1941 và đến thời điểm được đưa sang Bắc Kavkaz, nó do tướng Otto Deßloch chỉ huy. Đây là một đơn vị kỵ binh cơ giới hỗn hợp bao gồm cả người Đức và người Arab, được trang bị xe tăng và xe cơ giới dùng động cơ làm mát bằng quạt gió. Kỵ binh Arab trong sư đoàn này không dùng ngựa mà dùng lạc đà. Sư đoàn này có một phi đội không quân riêng chuyên tác chiến trên sa mạc và các đơn vị tăng cường khác. Sau thất bại của Tập đoàn quân 17 tại hướng Biển Đen, Adolf Hitler lại đặt hy vọng vào Tập đoàn quân xe tăng 1 với những sư đoàn mới tăng viện có thể làm xoay chuyển tình hình tại khu vực Bắc Kavkaz có lợi cho quân đội Đức Quốc xã.

Một kế hoạch phản công của quân đội Liên Xô tại Bắc Kavkaz đã được thông qua ngày 21 tháng 10, trong đó quy định đến ngày 23 tháng 10 sẽ phản công từ hai khu vực Grozny và Kyzlyar nhằm hợp vây các lực lượng chủ yếu của Tập đoàn quân xe tăng 1 (Đức) tại khu vực Mozdok - Nalchik. Tuy nhiên, do Tập đoàn quân 58 (Liên Xô) chưa thể chuyển quân đến Ordzonykidze theo kế hoạch và Sư đoàn bộ binh 10 cùng tiểu đoàn xe tăng 201 tăng viện cho Tập đoàn quân 44 còn đang trên đường chuyển quân qua biển Caspi nên thời hạn phản công được hoãn lại đến ngày 3 tháng 11. Cuộc tấn công bất ngờ ngày 25 tháng 10 của Tập đoàn quân xe tăng 1 (Đức) đã đem lại cho Cụm tác chiến Bắc Kavkaz của quân đội Liên Xô một sự may mắn. Nếu không, rất có thể họ sẽ lặp lại thất bại của Phương diện quân Tây Nam (Liên Xô) hồi mùa hè năm 1942 khi kế hoạch phản công từ chỗ lồi Izyum - Barvenkovo gần như trùng lặp với thời hạn tấn công cũng của Tập đoàn quân xe tăng 1 (Đức).[2] Mặc dù chiến trường chính ban đầu được quân đội Liên Xô xác định tại khu vực Nalchik - Ordzhionikidze nhưng đến ngày 3 tháng 11, khi Quân đoàn kỵ binh cận vệ 4 Kuban đang phản kích về Kayasula vấp phải đòn tấn công ồ ạt của Sư đoàn "F" (Đức) từ Budennovsk kéo ra, Bộ tư lệnh Cụm tác chiến Bắc Kavkaz mới biết đến sự có mặt của đơn vị đặc biệt này và lệnh cho Tập đoàn quân 44 rút Quân đoàn kỵ binh cận vệ 4 Kuban về, phòng thủ chặt chẽ tuyến sông Terek từ Kizlyar đến Gudermes. Khu vực từ Gudermes đến Naurskaya sẽ do cánh phải của Tập đoàn quân 58 đảm nhận.[1]